Fale uchodźców.

5 września 1939. Ze Lwowa sygnalizowano transporty uchodźców. Jadą z terenów zagrożonych działaniami wojennymi. Zorganizowałam misję dworcową. Dla dzieci przygotowaliśmy mleko i chleb.

Od południa napływają pociągi z uchodźcami. Jadą wymizerowani, są nerwowi, wielu rannych. Samoloty niemieckie ostrzeliwują pociągi z karabinów maszynowych. Położenie uchodźców zapoznało nas z grozą wojny. Zostali wyrwani z domów, pozbawieni dobytku i jadą, ale nie wiadomo dokąd.

Wśród wersji smutnych, opowiedział mi kolejarz spod Nowego Sącza jak lotnicy niemieccy z furią atakowali pola, przylegające do łąk, obsadzone kapustą. Bombami zorali pole, a nie napotykając na opór, ocalałe głowy kapusty ostrzeliwali z karabinów maszynowych.

Mieliśmy kilka alarmów lotniczych, jak dotąd na Przemyślany bomb nie rzucono. Z gimnazjalnego przysposobienia wojskowego zorganizowano milicję. Chłopcy obstawili gmachy publiczne, mosty i drogi. Dzielnie spełniają swą służbę, Mietek będzie z nich dumny.

Poczta funkcjonuje słabo. Wiadomości z frontu straszne. Mówią, że armia nasza skraca front, by zatrzymać nawałę niemiecką na linii Kutna.

6 września 1939. Pociągi z uchodźcami idą jeden za drugim. Od dzisiaj począwszy, przez Przemyślany przejeżdżają samochody prywatne, załadowane tobołami. Przeważnie jadą oficerowie w mundurach z rodzinami.

„Co to znaczy”?- pytam siebie. Czyżby Rumunia wypowiedziała nam wojnę?

„Widocznie oficerowie ci z rodzinami uciekają za granicę. Jacy to mali ludzie. Miast bronić zagrożonej ojczyzny, myślą o sobie i najbliższych”.- pomyślałam.

Cała Polska ogarnięta pożogą wojenną. Samoloty niemieckie grasują bezkarnie, a pogoda sprzyja wrogowi.

Komunikacja tefoniczna ze Lwowem przerwana.

Późno wieczorem zostałam wstrząśnięta do głębi wiadomością, iż rząd opuścił stolicę.

7 września 1939.Samochody uciekinierów ciągną sznurem. Chyba cała Polska ucieka. Widocznie władze potraciły głowy. Falangami uciekają młodzi mężczyźni. Któż ma walczyć na froncie?! Z Mietkiem straciłam kontakt. Wśród społeczeństwa Przemyślan słychać pomruk. „Co, mamy karmić dezerterów”? Niechęć do uchodźców mężczyzn rośnie, padają słuszne głosy: „Nasi mężowie leją krew za ich miasta, a oni wieją na Rumunię”.

Te rzesze uchodźców deprawująco wpływają na życie miasta. Uchodźcy opowiadają fantazje, wzmagają strach i sieją postrach.

Wieczorem komunikaty podały, że padły pierwsze strzały obrońców Warszawy. Kto ma bronić Warszawy, skoro rząd ją opuścił?

8 września 1939. Tydzień minął od wybuchu tej okrutnej wojny. Cały kraj w płomieniach.

Pociągi z uchodźcami idą i idą, nie jesteśmy w stanie nakarmić dzieci. Drogi zawalone samochodami. Mówiono, że Polska nie posiadała motoryzacji. Gdyby w sztabie zastosowano plan Jeffrego z pierwszej wojny światowej, to można by na tyły niemieckie przerzucić pokaźne siły zbrojne i zlikwidować jeden odcinek frontu!

Warszawa stawia zacięty opór. Wszędzie działają dywersanci niemieccy. Budynki szkolne zatłoczone uchodźcami.

Alarmy i alarmy.

Kiedy nastąpi kres mordęgi tych ludzi, pozbawionych dachu nad głową? Pogoda dalej sprzyja Niemcom.

Zasypiam z myślą o Mietku. Jutro czeka mnie nowa walka o przeżycie dnia.

Sobota, 9 września 1939. Na Warszawę lecą pociski artyleryjskie i padają bomby. Front nadal ruchomy. Tak bardzo kocham ojca, ale pragnę, by w sprawach wojny nie miał racji. Niestety, wypadki biegną po linii przewidywań ojca.

Od tego ciągłego biegania, niesienia pomocy dzieciom i bezdomnym, opadam z sił.

Alarmy i te roje niemieckich bombowców zobojętniały mi. Martwi mie los naszej Ukochanej Ojczyzny i mego kochanego męża.

Starosta Mikrowicz tak zajęty, że w ogóle nie sypia.

Żydzi twierdzą, że Rosja Sowiecka zerwie pakt z Niemcami i pomoże Polsce.

Francja zasklepiona w linii Maginota i to nazywa pomocą. Gdzie są te francuskie i angielskie samoloty? Czyżby i tu ojciec miał znowu rację, że cały świat nie jest przygotowany do wojny z Niemcami?

Około południa przyjechała ze Lwowa mama. Przyjazdem swoim sprawiła mi radość. Przywiozła wieści, że ojca reaktywowano, pełni funkcję Komendanta Milicji rejonu Gródeckiego. O Mietku brak wieści, wyjechał z dywizją pod Warszawę. Lwów kilkakrotnie bombardowano, wiele osób cywilnych poniosło śmierć i mnóstwo budynków legło w gruzach. Ojciec uważa sytuację za bardzo ciężką, twierdzi, że powinniśmy stawić opór na Karpatach. Wieczorem słuchamy radia. Komentator pokłada nadzieję w Kutno.

Niedziela 10 września 1939. Niemcy prą na Lwów.

Kościół wypełniony wiernymi, zanoszą modły, ale pogoda nadal sprzyja Niemcom.

Radio niemieckie podało w komunikacie, że Rosja Sowiecka w nocy z 9 na 10 września przeprowadziła mobilizację na terenie Ukrainy. Ton komunikatu wskazuje, że Niemcy nie pewni celu sowieckiej mobilizacji. Może przyjdą nam z pomocą, jak twierdzą Żydzi?

Przeloty samolotów jak gdyby ustały. Zapanowała dziwna cisza, może przyniesie nam pokój?

Mama żyje nerwami. Wobec mnie zachowuje zimną krew. Od rana wykłada pasjansy. Cóż one mogą nam pomóc? Nieszczęścia nie odwrócą, takie nasze przeznaczenie. Dla odmiany stawia kabałę. Potasowała karty, przełożyła je na trzy części, po czym rozłożyła w trzech rzędach po ośm kart. Nagle wstała od stołu, zbladła, powiedziała:

-Natychmiast wracam do Lwowa, z kabały wynika, że dom w gruzach i ginie rodzina.

Dziwnie brzmiały słowa mamy, nawiedziło mnie złe przeczucie. Narzuciłam prochownik i poszłam do Linków zasięgnąć informacji, kiedy odchodzi autobus do Lwowa.

-Za 15-ście minut odchodzi do Lwowa samochód starosty z Nowego Sącza. Jeśli mama gotowa, może skorzystać z okazji- powiedziała Linkowa.

Pobiegłam do domu, powiadomiłam mamę. Mama pojechała do Lwowa.

Czekam wieści ze Lwowa. Przeczucia są często nieomylne. Od dzisiaj nocuję u siebie uchodźców.

11 września 1939. Znowu warczą niemieckie bombowce. Skąd ten przeklęty Hitler bierze taką moc? A pogoda do reszty zabija nasze iskierki nadziei.

Przez Przemyślany przeciągali pieszo nasi lotnicy. Wygląd ich okropny, brudni, zarośnięci, wymizerowani. Nogi opuchnięte i okaleczałe. Nic nie mówili.

Dla nich nie starczyło samochodów. Idą pieszo do Rumunii. Taki otrzymali rozkaz. Podobno do Rumunii nadeszły transporty bombowców z Francji.

Żydzi twierdzą, że Rząd Polski przebywa w Kołomyi.

Boże, jakie to wszystko upokarzające.

W wieczornym komunikacie radiowym podano, iż główne siły niemieckie zatrzymano pod Kutnem. Niech tylko spadnie deszcz, a sytuacja ulegnie zmianie.

12 września 1939. Jasiu Zimmermann, uczeń gimnazjalny, stoi na środku drogi z karabinem na ramieniu i legitymuje uciekinierów. Stoję na balkonie i obserwuję Jasia zawadiacką minę.

Podjechało wspaniałe auto załadowane tobołami i dywanami. W samochodzie siedzi generał i wystrojona dama.

-Jestem generał G...- powiedział zatrzymany.

-Generałów też legitymuję- powiedział Jasiu.

Jasiu bierze do rąk dokumenty i sprawdza.

-Dwóch następnych aut proszę nie legitymować, należą do mnie.- powiedział generał.

-Panie generale, front na zachodzie, a nie na południu- powiedział Jasiu.

Generał zatrzasnął drzwi samochodu, udał, że nie słyszy uwagi i pojechał dalej.

-Tu poseł na sejm...

Jasiu znowu zrobił złośliwą uwagę:

-Sejm jest w Warszawie.

Z komunikatów odnoszę wrażenie, że front uległ stabilizacji. Ciężkie boje idą o Kutno, Modlin i Warszawę, a na południu Niemcy prą na Lwów.